Όταν το εμπόριο συναντά την αλληλεγγύη

Όταν το Εμπόριο συναντά την Αλληλεγγύη

Λίγα λόγια για τους Ζαπατίστας…

Η Τσιάπας είναι η νεότερη και μια από τις φτωχότερες πολιτείες του Μεξικού. Το 1/3 περίπου των κατοίκων της είναι ιθαγενείς, απόγονοι των Μάγιας και των Ολμέκων. Οι αυτόχθονες της Τσιάπας έζησαν και άντεξαν εδώ και περίπου 5 αιώνες τη συστηματική γενοκτονία στην αρχή, την εκμετάλλευση και τον απάνθρωπο ρατσισμό στη συνέχεια. Ώσπου την 1η Ιανουαρίου το1194, ύστερα από 10 χρόνια σιωπηλής προετοιμασίας, χιλιάδες ένοπλοι ιθαγενείς, οργανωμένοι στον Ζαπατιστικό Στρατό Εθνικής Απελευθέρωσης (ΕΖLN), κατέλαβαν τα μεγαλύτερα αστικά κέντρα της πολιτείας φωνάζοντας «φτάνει πια» και απαιτώντας «δημοκρατία ελευθερία και δικαιοσύνη», όχι μόνο για αυτούς αλλά και για όλους τους Μεξικανούς. Παρόλο που η εξέργεση αυτή κατεστάλη από το μεξικάνικο στρατό και οι Ζαπατίστας αναγκάστηκαν να υποχωρήσουν στην ενδοχώρα, η ισχυρή αλληλεγγύη που εκδηλώθηκε τόσο σε εθνικό επίπεδο όσο και παγκόσμια ανάγκασε το κράτος να υπογράψει εκεχειρία μαζί τους.

Ο «καφέ» χρυσός
Ο καφές έχει τεράστια αξία ως εμπόρευμα: με ετήσιο οικονομικό κύκλο άνω των 70 δις δολαρίων, κατέχει την 2η θέση, πίσω μόνο από το πετρέλαιο, στην παγκόσμια αγορά πρώτων υλών. Εκατοντάδες εκατομμύρια άνθρωποι παγκοσμίως εξαρτώνται οικονομικά από τον καρπό αυτό. Τα οφέλη του καφέ όμως, δεν κατανέμονται καθόλου ισότιμα σε όσους εμπλέκονται στον οικονομικό του κύκλο. Από τον τεράστιο τζίρο που αποφέρει το προϊόν περίπου το 2% εισπράττεται από τους παραγωγούς ενώ σχεδόν το σύνολο πηγαίνει στους διάφορες μεσάζοντες εμπορίας και επεξεργασίας καφέ κυρίως στις μεγάλες πολυεθνικές που ελέγχουν την αγορά. Όμως, το 1989 ο παγκόσμιος οργανισμός καφέ εγκατέλειψε τις προστατευτικές ρυθμίσεις για την τιμή του. Παράλληλα, η παγκόσμια τράπεζα και το ΔΝΤ παρείχαν γενναιόδωρα δάνεια για την ανάπτυξη της καλλιέργειας καφέ σε χώρες που μέχρι τότε δεν παρήγαγαν με αποτέλεσμα την υπερπροσφορά του προϊόντος. Οι τιμές στα διεθνή χρηματιστήρια κατέρευσαν και έκτοτε, παρά τις παροδικές αναλαμπές, κυμαίνονται σε χαμηλά επίπεδα. Αυτή η λεγόμενη κρίση του καφέ δεν επηρέασε τις εταιρίες εμπορίας και διακίνησης. Οι μεγάλες πολυεθνικές γνώρισαν σημαντική αύξηση των κερδών: η μείωση της τιμής της πρώτης ύλης δεν μεταφέρθηκε στους καταναλωτές αλλά στους μετόχους. Η μικροκαλλιεργητές ήρθαν αντιμέτωποι με μια πραγματική καταστροφή. Αναγκάστηκαν να εγκαταλείψουν τα χωριά τους και να μεταναστεύσουν στα μεγάλα αστικά κέντρα η στις ΗΠΑ. Χιλιάδες «εξαφανίστηκαν», προσπαθώντας να περάσουν την νεκρή ζώνη των συνόρων ΗΠΑ-Μεξικό. Το 1993 έφτασαν να πληρώνουν οι μεσάζοντες (τα λεγόμενα τσακάλια) μέχρι και 8 Παισός (60 λεπτά του ευρώ) για ένα κιλό καφέ ενώ η τιμή μεταπώλησης του στην Ευρώπη ξεπερνούσε τα 10 ευρώ.

Οι ζαπατιστικοί συνεταιρισμοί
Μετά την εξέγερση οι ιθαγενείς προχώρησαν στην οικοδόμηση της αυτονομίας τους απέναντι στο μεξικανικό κράτος που δεν αναγνώριζε τα αιτήματά τους. Σκοπός των παραγωγών ήταν να εξασφαλίσουν έναν εναλλακτικό τρόπο διάθεσης και εξαγωγής του καφέ τους που θα τους επέτρεπε να αποφύγουν την καταστρεπτική εξάρτηση από τα «τσακάλια» και την απρόβλεπτη παγκόσμια αγορά. Ο πρώτος συνεταιρισμός καφέ (το 1997) με μέλη αποκλειστικά ζαπατίστας ήταν η Mut Vitz (το βουνό των πουλιών) στην περιοχή Σαν Χουάν δε λα Λιμπερτάδ των Λος Άλτος της Τσιάπας. Σε 3 μόνο χρόνια πενταπλασιάστηκε η ποσότητα εξαγωγής και τα μέλη αυξήθηκαν σημαντικά. Έτσι το 2001 ξεπήδησε ένας νέος συνεταιρισμός στο Παντελό των Λος Άλτος και ονομάστηκε Yachil Xojobal Chulchan (το νέο φως του ουρανού). Ο τρίτος συνεταιρισμός καφέ που λειτουργεί στην Τσιάπας είναι ο Yochin Tayel Kinal (αρχίζοντας να δουλεύουμε την νέα γη) και έχει έδρα στο Αλταμιράνο και υπάγεται στο συμβούλιο καλής διακυβέρνησης της Μορέλια. Σήμερα ο ζαπατιστικός καφές διακινείται σε 10 ευρωπαϊκές χώρες και τα τοπικά εγχειρήματα συνδέονται μεταξύ τους μέσω ενός οριζόντιου δικτύου του RedProZapa. Ο ΣΠΟΡΟΣ συμμετέχει στο RedProZapa από το 2005. Προμηθεύονται τον καφέ από την Café Libertad που εδρεύει στο Αμβούργο της Γερμανίας. Δημιουργήθηκε το 2000 από όσους συμμετείχαν στην ομάδα αλληλεγγύης στους Ζαπατίστας της γερμανικής αναρχοσυνδικαλιστικής ομοσπονδίας FAU διακινώντας αρχικά εθελοντικά τον καφέ σε πολιτικούς χώρους. Αργότερα οργανώθηκαν σε ένα συνεταιρισμό και κατάφεραν να δημιουργήσουν ένα μαζικό, αλλά αυτόνομο δίκτυο πώλησης του καφέ έξω από τα επίσημα εμπορικά κυκλώματα. Ο συνεταιρισμός είναι μη κερδοσκοπικός και με το πλεόνασμα από την πώληση του καφέ καταφέρνουν να αγοράζουν κάθε χρόνο μεγαλύτερη ποσότητα καφέ, να ρίχνουν την τιμή πώλησης για τους καταναλωτές, να ενισχύουν με ένα ποσοστό της τιμής πώλησης προγράμματα αλληλεγγύης και να δημιουργούν θέσεις εργασίας. Εκδίδουν επίσης ένα περιοδικό και άλλο έντυπο υλικό για τον ζαπατιστικό αγώνα.

Η Α.Ρ.ΕΝ.Α. υποστηρίζει τον ΣΠΟΡΟ, μέλη της οποίας συμμετέχουν ενεργά σε αυτόν, δείχνοντας την αλληλεγγύη της στον αγώνα των Ζαπατίστας.

Σπορος:(Σπ. Τρικούπη 21, Αθήνα, τηλ 2103801375, cosmolidario@yahoogroups.com)